یکی از تجهیزات کاربردی در کارخانجات فرآوری سنگ‌های معدنی، سنگ شکن‌ها هستند که با اعمال نیرو اندازه سنگ‌ها را کاهش می‌دهند. مواد معدنی که از دل زمین استخراج می‌شوند به شکل خام خود قابل استفاده نبوده و لازم است با کمک دستگاه‌های مختلف تغییراتی بر روی آنها ایجاد شود. این وظیفه بر عهده سنگ شکن‌ها است که سنگ‌ها با درجه سختی مختلف را کوچک کرده و آماده استفاده می‌کنند. این دستگاه‌ها بسته به محل قرار گیری خود در سه دسته مختلف دسته بندی می‌شوند که در ادامه به معرفی آنها و تفاوت های ستگ شکن اولیه و ثانویه می‌پردازیم.
انواع سنگ شکن ها و کاربرد هرکدام:
سنگ شکن اولیه
بین تفاوت سنگ شکن اولیه و ثانویه اولین سنگ شکنی که در خط خردایش سنگ‌های معدنی قرار می‌گیرد، سنگ شکن اولیه است. این سنگ شکن مواد خام معادن را به اندازه‌ای می‌رساند که اندازه خوراک سنگ شکن‌های ثانویه باشند. سنگ شکن‌های اولیه باید توانایی زیادی داشته باشند زیرا سنگ‌ها حاوی ناخالصی بوده و درجه سختی آنها هم بالا است، در نتیجه دستگاه باید به شکلی ساخته شود که قدرت کوچک کردن آنها را پیدا کند.
شناخته شده‌ترین سنگ شکن اولیه، سنگ شکن فکی است که از با ظرفیت بالا در کارخانجات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این سنگ شکن دو فک ثابت و متحرک وجود دارد که مواد معدنی بین این دو فک قرار گرفته و با حرکت فک متحرک به سمت فک ثابت، به دلیل فشار وارده اندازه سنگ‌ها کاهش می‌یابد.
سنگ شکن فکی برای انواع سنگ‌های سخت و نیمه سخت کاربرد داشته و قطعات سنگ شکن فک از متریالی ساخته می‌شوند که در برابر سختی سنگ مقاوم باشند. طول عمر سنگ شکن فکی بالا بوده و نگهداری از آن هم آسان است.
یکی دیگر از سنگ شکن‌های اولیه، سنگ‌شکن ژیراتوری است که برای ظرفیت‌های بسیار بزرگ کاربرد دارد. بدنه این سنگ شکن به شکل مخروطی بوده و از یک هسته میانی با حرکت دورانی تشکیل شده که با ورود ضربه به سنگ، اندازه آن را کاهش می‌دهد.
سنگ شکن ثانویه
پس از سنگ شکن‌های اولیه یا سنگ شکن فکی، سنگ شکن‌های دیگری به نام سنگ شکن‌های ثانویه قرار می‌گیرند تا اندازه سنگ‌ها را کوچک‌تر کنند. در این مقاله به تفاوت های سنگ شکن اولیه و ثانویه می پردازیم.سنگ شکن‌های ثانویه دارای چند مدل مختلف بوده که پرکاربردترین آنها، سنگ شکن کوبیت یا ضربه‌ای است.
در سنگ شکن کوبیت سنگ‌ها وارد دستگاه شده و با یک روتور پوشیده از چکش برخورد می‌کنند. شدت برخورد سنگ‌ها به این روتور باعث کاهش اندازه آنها می‌شود اما این کل فرآیند را شامل نمی‌شود. پس از این مرحله روتور سنگ‌ها را به سمت سندان سنگ شکن پرتاب کرده و یک مرحله خردایش دیگر صورت می‌گیرد. در داخل سندان چکش‌ها و بغل بندهای مختلفی نصب شده‌اند که با ورود ضربات متعدد به مواد معدنی، آنها را قابل استفاده می‌کنند.
سنگ‌شکن مخروطی نوع دیگری از سنگ شکن ثانویه است که گاهی اوقات در جایگاه سنگ شکن اولیه هم نصب می‌شود. این سنگ شکن برای موادی مانند سنگ آهن کاربرد داشته و طول عمر بالای آن، مورد توجه خطوط تولید زیادی قرار گرفته است. خروجی سنگ شکن مخروطی متوسط بوده و با سیستم ایمنی مطلوب باعث کاهش هزینه‌های تعمیر خواهد شد.
سنگ شکن ثالثیه
چنانچه هدف خط تولید مورد بحث، تولید شن و ماسه یا مواد مورد نیاز برای ساخت آسفالت باشد، علاوه بر سنگ شکن اولیه و ثانویه دسته دیگری از سنگ شکن‌ها به نام سنگ شکن ثالثیه هم نصب می‌شوند. این سنگ شکن‌ها که به نام ماسه ساز هم شناخته می‌شوند، اندازه سنگ‌های ورودی را به 0 الی 6 میلی‌متر کاهش می‌دهند تا بتوان از آنها در امور مختلفی استفاده کرد. ماسه سازها در سه نوع ماسه ساز پاکتی، ماسه ساز راک اند راک و ماسه ساز خرگوشی تولید می‌شود که هر خط تولید بسته به خروجی مورد نظر خود می‌تواند بهترین گزینه را انتخاب کنید.
تفاوت سنگ شکن اولیه و ثانویه
همانطور که در بخش‌های قبل توضیح دادیم تفاوت سنگ شکن اولیه و ثانویه در مرحله‌ای است که نصب می‌شوند. سنگ شکن اولیه در ابتدای مسیر فرآوری مواد معدنی نصب شده و سنگ شکن ثانویه در مراحل بعدی قرار می‌گیرد.
